Γιάννης Αλέξιου ή Γιοβανίκας (1850-1925)

Γιάννης Αλέξιου ή Γιοβανίκας (1850-1925)

Θεωρείται από τους κορυφαίους δεξιοτέχνες του βιολιού. Γεννημένος το 1850 στο Γαλάτσι της Ρουμανίας, έζησε στη Μυτιλήνη, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, και συχνά περιόδευε στην ελεύθερη Ελλάδα. Ο Γιοβανίκας, όπως και ο αδερφος του είχε την κλασσική εκπαίδευση, την μουσική κουλτούρα και ήξερε πολλά κι από την παραδοσιακή-λαϊκή μουσική. 

Ενώ σκληρά δε μ' αγαπάς, γιατί πλέον δεν παύεις, ωχ
Γιατί πλέον δεν παύεις, μόνο μου δίνεις βάσανα και το κορμί μου καύεις, αχ

Στις αρχές του 20ου αιώνα καταγράφεται στην δισκογραφία ως δημιουργία του, το περίφημο Σμυρναίικο μινόρε ή Μινόρε μανές ή Μινόρε της αυγής, του σπουδαιότερου τραγουδιού που χάραξε την πορεία του ρεμπέτικου τραγουδιού, διατρέχοντάς την για πολλά χρόνια. Στο Σμυρναίικο μινόρε ο μανές τελείωνε με ένα ορχηστρικό βαλς, που έγινε γνωστό σαν "Σμυρναίικο βαλς" και περιλήφθηκε στα "Ερωτικά της Σμύρνης" με την Εστουντιαντίνα Ν.Ιωνίας. Συμμετείχε σε δεκάδες ηχογραφήσεις τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη. Ο μεγάλος αυτός δεξιοτέχνης του βιολιού αναφέρεται στις αθηναϊκές εφημερίδες της περιόδου 1886-1893 με διάφορες παραλλαγές του ονόματός του (Γιοβανίκας, Γιοβανίκος, Γιοβανάκης, Γιοβανέλης). Μετά την μικρασιατική καταστροφή ήρθε στην Αθήνα και πέθανε το 1925 στην Μυτιλήνη. 

Αν μ΄αγαπά κι είν΄όνειρο ποτέ ας μην ξυπνήσω,

με τη γλυκειά τη χαραυγή Θεέ μου ας ξεψυχήσω

Η εκτέλεση της Παπαγκίκα αλλά και η εκτέλεση του Μενεμενλή τελειώνουν με ένα ορχηστρικό βαλς, που έγινε γνωστό σαν «Σμυρναίικο βαλς» και περιλήφθηκε στα «Ερωτικά της Σμύρνης» με την Εστουδιαντίνα Ν. Ιωνίας Βόλου και στο βιολί τον δεξιοτέχνη Κυριάκο Γκουβέντα. Είναι η ρώσικη μελωδία, γνωστή και ως ρωσικό (Κλέζμερ) παραδοσιακό βαλς, με τίτλο Ozhidanie (βαλς της προσμονής). Κλέζμερ είναι η μουσική παράδοση των Ασκενάζυ Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης.

Ασπρόμαυρη φωτογραφία αγνώστου στην οποία απεικονίζεται η ορχήστρα του Ιωάννη Αλεξίου ή Γιάγκου Βλάχου ή Γιοβανίκα ή Γιοβανίκο (Μυτιλήνη 1850 - Αθήνα 1924 ή 1925), σε κάποιο γλέντι, πιθανότατα βαφτίσια, στη Σμύρνη ή στη Λέσβο, αρχές του 20ού αιώνα. Από τους μουσικούς της ορχήστρας, η οποία αποτελείται από δύο βιολιά, τσέλο, κλαρίνο και τρομπέτα, έχουν ταυτοποιηθεί μόνο ο Γιάγκος Αλεξίου (δεξιά με το βιολί) και ο αδερφός του, Πέτρος Αλεξίου (αριστερά με την τρομπέτα).  Από το Εικονικό Μουσείο Αρχείου Κουνάδη

Γιοβανίκας - Άρθρα εφημερίδων

Γιάννης Νιάρχος: κιθάρα, τραγούδι

Kλέαρχος Κορκόβελος: κύμβαλο

Xαρούλα Τσαλπαρά: ακορντεόν

Γλαύκος Σμαριανάκης: βιολί

Λουκάς Μεταξάς: Κοντραμπάσο

Συνέντευξη με τον εγγονο του Γιοβανίκα.pdf